Rondetafelgesprek: Robot zoekt collega

Een snelle zoekopdracht leert ons: 4.486 op VDAB, 813 op jobat, 2883 op Indeed… Als je als boekhouder-accountant op zoek bent naar een nieuwe uitdaging, dan zijn het gouden tijden. Het beroep accountant is dan ook een oude bekende op de lijst van knelpuntberoepen van de VDAB. Fijn nieuws voor de werkzoekende. Maar hoe hou je dan een kantoor draaiende? 100% digitaal? Op zoek gaan naar andere profielen? En is dat de reden van die consolidatiegolf in de sector? Tijd om er enkele experts bij te halen. Op onderzoek!

Wie schoven er de voeten onder tafel?

• Ilse Simis, partner bij accountancykantoor GRAEF.
• Luc Stijven, bestuurder en belastingadviseur DFW accountants & adviseurs.
• Geert Janssens, hoofdeconoom en expert van de ETION-denktank.
• Tom Vanhoorne, managing director Clearfacts en moderator met dienst.

Tom: ‘Accountant is een knelpuntberoep. Welke (grote) middelen zetten jullie in om mensen in huis te halen én te houden?’

Luc: ‘We zijn een flexibel kantoor op elk vlak, zo eentje waar niet alles om cijfers alleen draait. Hier zijn we niet vies van plezier maken en we vinden het belangrijk dat mensen zich thuis voelen bij ons. Iedereen mag zijn zegje doen, ook als het om persoonlijke kwesties gaat.’

‘We kijken samen naar de toekomst en bieden perspectief. Dat is belangrijk, die doorgroeimogelijkheden, want niet iedereen wil voor eeuwig en een dag dezelfde job uitoefenen. Dat lees je ook op onze website, uiteindelijk toch de eerste plek waar potentiële collega’s gaan kijken, hé. Dat virtuele etalageraam moet er professioneel en aantrekkelijk uitzien.’

‘We bouwen ook een toffe relatie met de scholen uit. Studenten komen bij ons hun stage doen, en de goeikes blijven plakken.’

Ilse: ‘Wij focussen op het juiste profiel en staren ons niet blind op diploma’s alleen. Er moet een golden match zijn, de cultuur moet ‘passen’. Want skills kan je aanleren, maar een mindset niet. Dus ook al krijgen we regelmatig steengoeie spontane sollicitaties binnen, de klik is er niet altijd.’

‘We zagen laatst een aantal mensen vertrekken omdat ze zich na onze rebranding niet meer op hun plaats voelden bij GRAEF. En daar hebben we begrip voor, het is het eerlijkst voor elke partij.’

‘Wij zijn één groot, sterk team dat elkaar steunt en aanvult waar nodig. Hier werken, is altijd een beetje thuiskomen. Mensen hebben iets in de pap te brokken bij ons, bij het testen van software voor kantoor, om maar een voorbeeld te geven. Beslissingen nemen we met z’n allen.’

‘Wij focussen op het juiste profiel en staren ons niet blind op diploma’s alleen. Er moet een golden match zijn, de cultuur moet ‘passen’. Want skills kan je aanleren, maar een mindset niet.’ Ilse Simis, GRAEF

Tom: ‘Geert, zie je significante verschuivingen op de arbeidsmarkt ten opzichte van vroeger?’

Geert: ‘Authenticiteit, dat is belangrijk. De arbeidsmarkt is krap, mensen worden selectiever en hebben het meer voor het kiezen. Ze vragen zich terecht af of ze wel bij bedrijf x of y passen. Ik zie daar de eerste jaren geen verandering in komen. De economie beweegt in stijgende lijn en die krapte is niet plots opgelost.’

‘Accountancy blijft een knelpuntberoep. Zakelijke dienstverlening blijft, de complexiteit neemt toe, het technische aspect wordt minder belangrijk door de digitale ondersteuning, en de adviesverlening krijgt een meer prioritaire plek. De schaarste in accountancy is nog bijlange geen verleden tijd.’

Tom: ‘En beïnvloedt dat gegeven het (soms veelvuldig) verloop?’

Geert: ‘Uitstroom weegt inderdaad door op de arbeidsmarkt. Toen de coronacrisis wat ging liggen, begon een op de vijf actief te solliciteren. De cultuur en de waarden van een bedrijf zijn vaak redenen waarom mensen van werkomgeving veranderen. Dat perspectief, die doorgroeimogelijkheden: enorm belangrijk, hé. Wist je dat amper een op de 4 bedrijven loopbaangesprekken heeft met zijn werknemers? Dat is veel te weinig. Als je hierin investeert, maak je als organisatie alvast een groot verschil.’

‘Wist je dat amper een op de 4 bedrijven loopbaangesprekken heeft met zijn werknemers? Dat is veel te weinig. Als je hierin investeert, maak je als organisatie alvast een groot verschil.’ Geert Janssens, ETION

‘Er is wel vaak een stevige mismatch tussen wat bedrijven dénken dat ze doen voor hun mensen, en wat de collega’s zelf ervaren. De carrière is één ding, maar ook aandacht voor het mentale welzijn speelt een alsmaar grotere rol. Gelukkig wordt dit meer en meer bespreekbaar. Kmo’s nemen hier sneller het voortouw dan grotere bedrijven; ze denken gemakkelijker op lange termijn. Kleinere ondernemingen vinden welzijn minstens even belangrijk als financieel resultaat. En dat is een aantrekkelijke factor voor een sollicitant.’

‘Ook nog: het groene karakter en duurzaamheid van een bedrijf; daar wordt tijdens een sollicitatiegesprek wel vaker naar gepolst. Dan moet je natuurlijk iets op tafel kunnen leggen.’

Tom: ‘Hoe zit het met de gemiddelde leeftijd van een accountant?

Luc: ‘De helft van de mensen die een cijferberoep uitoefent, is 50 +. We hebben jong volk nodig.’

Tom: ‘Heeft de digitalisering een impact op collega’s van een iets meer gezegende leeftijd?’

Ilse: ‘Bij ons op kantoor kan de oudste het beste om met de digitale programma’s. Twee medewerkers zijn in de 60; wij vinden dat best een goeie mengeling. Het is dus zeker niet zo dat mensen met meer jaren op de teller niet met onze digitale tools overweg kunnen.’

Luc: ‘Klopt. Collega’s uit een rijpere leeftijdscategorie zijn zeker niet minder bereid om zich bij te scholen. Van dat vooroordeel moeten we echt afstappen.’

‘Collega’s uit een rijpere leeftijdscategorie zijn zeker niet minder bereid om zich bij te scholen. Van dat vooroordeel moeten we echt afstappen.’ Luc Stijven, DFW Accountants & adviseurs

Tom: ‘ En onze jongeren? Zijn zij digitaal klaar voor de arbeidsmarkt?’

Luc: ‘Oh ja, ik vind van wel.’

Ilse: ‘Het ligt ook aan de opleiding die ze hebben gevolgd.’

Geert: ‘Dat varieert natuurlijk per beroep. Je ziet dat meer en meer bedrijven zelf opleidingsinstituten worden. Ze werven mensen aan die niet het uitgelezen profiel hebben, en zorgen dan intern voor de nodige educatie. Zoals bij GRAEF, hé Ilse? Is er een klik? Zijn er skills die je kan aanleren? Ok dan. Bovendien gaan controlerende taken meer groeien door de digitalisering; de juistheid van gegevens zal áltijd moeten worden gecheckt.’

‘Het is ook niet zo dat de technologie de mens vervangt, hé. ‘Robot zoekt collega’, daar draait het eerder om. Controles en opleidingen: dat blijven menselijke acties. Er komen 40.000 jobs bij in België – vooral specialisaties binnen bepaalde velden – ondanks de Artificiële Intelligentie en co. Het doemscenario waar iedereen zo bang voor was of is, ziet er in realiteit heel wat sympathieker uit.’

Tom: ‘Draaien jullie ook aan het stuur van de interne organisatie door al deze veranderingen?’

Luc: ‘We zijn proactief bezig met kansen creëren. De organisatie moet ook blijven bestaan als ik er niet meer ben, hé. Natuurlijk kan je niet alles zelf doen, je delegeert naar een goed team.’

Tom: ‘Participatief ondernemen?’

Luc: ‘Zeker, maar het is een dynamiek van geven en nemen. Mensen moeten al een tijd trouw bewezen hebben voor dat mogelijk is, de waarden van het bedrijf uitdragen. Wist je dat twee van onze vennoten als stagiair gestart zijn? Dus we moeten niet altijd van de bovenkant naar beneden kijken.’

Geert: ’Aandelen, winstpremies; organisaties kijken wel vaker naar nieuwe manieren om hun mensen te laten participeren. Gaan ze daarin mee, dan tonen ze vertrouwen in het bedrijf.’

‘Maar puur financieel? Daar geloof ik niet in. Wie gaat het bedrijf erna overnemen? En wat als potentiële kandidaten toch weggaan? Er moet liquiditeit worden voorzien, rekening houdend met de voorwaarden als mensen vertrekken. Vooral de adviseurs en ingenieurs – m/v/x’en met bakken knowhow – die ziet geen enkel bedrijf graag vertrekken.’

Ilse: ‘Niet iedereen wil altijd mee aan het roer staan, hoor, Geert. Een van onze collega’s houdt wel graag een financiële voet in huis, maar heeft absoluut geen nood aan besturen. Dus zulke mensen zullen ook niet snel de deur achter zich dichttrekken.’

‘Ook al is GRAEF een familiebedrijf; qua participeren gaat het er bij ons aan toe zoals in andere ondernemingen. Onze zaak hoeft niet per se in de familie te blijven, zolang ze maar blijft voortbestaan. En als dat onder het leiderschap van een ancien gebeurt, is dat prima. Je moet mensen gewoon de kans geven.’

Tom: ‘Komen grotere kantoren jullie mensen wel ‘s wegkapen?’

Luc: ’Nee, volgens mij is het eerder omgekeerd. Hun middelen zijn natuurlijk wel groter, en via straffe marketing verbloemen ze veel. Alles lijkt er op het eerste gezicht misschien aantrekkelijk, maar je kan wel eens bedrogen uitkomen. Ik werkte ooit voor een van The Big Four. De werksfeer, de omgang met het personeel … dat is toch van een ander laken een broek, hoor. Lange dagen, amper persoonlijke opvolging, geen inspraak. Je kan dat niet meer vergelijken met een kantoor zoals het onze.’

Ilse: ‘Bij ons gingen er wel enkelen overstag. We zwaaiden hen vriendelijk uit: ‘Ga maar en kom gerust terug als het hier toch beter blijkt.’ Ze zijn altijd meer dan welkom.’

Geert: ‘De grotere organisaties hebben het ook moeilijker om die recente shift naar participatie te maken. Dat is een veel complexer gegeven voor hen.

De overnamegolf.

Tom: ‘Stelling. Er klotst een heuse consolidatiegolf binnen de boekhoudsector. Merken jullie dat ook?’

Ilse: ‘Bureaus werken zelden nog met een of twee personen. Dat gaat gewoon niet meer, daarvoor zijn de kosten te hoog. Er zijn kantoren die digitaliseren om overgenomen te worden; ze plaatsen zich op die manier in een eigentijds uitstalraam.’

‘Bureaus werken zelden nog met een of twee personen. Dat gaat gewoon niet meer, daarvoor zijn de kosten te hoog.’ Ilse Simis, GRAEF

‘Wij zetten ook heel erg in op digitalisering, maar overname is niet de reden. Wij zouden liever samenwerken met andere bureaus die dezelfde cultuur hebben. Maar wij staan ver qua digitalisering, dus ze moeten wel meekunnen, hé.’

Luc: ‘Mijn voorkeur gaat dan eerder uit naar de overname van een ander kantoor. Maar het hoeft niet altijd zover te gaan. Er is ook zoiets als KUBUS.nl in Nederland bijvoorbeeld: freelancende ondernemers die een bepaald aantal kosten delen. Heel interessant, hoor. Misschien slaat dat idee ook aan in België? TAA (Tax, Administration & Advice) zou dat kunnen uitzoeken, maar dat lijkt voor hen niet meteen een prioriteit te zijn. Een gemiste kans, denk ik.’

Tom: ‘Een eenmansaccountantskantoor, kan dat nog overleven? ‘

Ilse: ‘Ik heb er mijn twijfels bij.’

Luc: ‘Ikzelf zou het nooit willen.’

Ilse: ’Pffff, je moet al die digitale tools aankopen en zo. Om dat alleen te doen…’

Luc: ’Je kan het moderniseren niet blijven uitstellen. Die digitale mindset is belangrijk, maar je mag ook niet de hele tijd veranderen.’

Ilse: ’Klopt. Begeleiding is nodig. Maar wij hebben geen schrik om te investeren in vooruitgang. Je mag De Mens niet onderschatten. Klanten vullen hun belastingen in via onze nieuwe chatbot. We wisten niet of dat zou aanslaan, maar kijk, het loopt toch.’

‘Trouwens, nieuwe papieren klanten, ja, die weigeren we. Want hier gebeurt alles digitaal. Als er op dat vlak geen match is, zijn wij wellicht niet het geschikte kantoor voor sommigen.’

Luc: ‘Idem hier, wij wijzen ook soms klanten – vriendelijk, hé – de deur, al is dat eerder afhankelijk van de sector. De horeca, bijvoorbeeld, of dokters en apothekers. Daar broeien specifieke vragen. Pas op, je focussen op een bepaalde sector kan interessant zijn, want zo overstijg je natuurlijk wel de regionale grenzen.’

Geert: ‘Van private equity is er misschien minder sprake in de accountancysector. Hoewel PIA Group en Waterland wel een schok in de markt veroorzaken. Lanceren zij een nieuwe trend? Misschien doen ze wat ze doen door een gebrek aan alternatieven? Het geld was goedkoop; nu kan dat veranderen met de stijgende rente. We zien trouwens ook al een daling dit jaar. Een afkoeling in de markt, in het algemeen.’

‘Van private equity is er misschien minder sprake in de accountancysector. Hoewel PIA Group en Waterland wel een schok in de markt veroorzaken.’ Geert Janssens, ETION

Tom: ‘Als jullie over jullie glazen bol wrijven, wat zegt de toekomst dan? Extra diensten? Het aanbod verbreden? Of verdiepen?’

Luc: ’Een nog betere adviseur worden. Mensen begeleiden, klanten helpen bij het ondernemen. Dingen uitleggen, assisteren. Als accountant moeten wij ervoor zorgen dat ondernemers winst in het potje zien. Is dat niet zo, dan moeten we hen steunen als ze hun handel(tje) stilleggen. Ook nog: de sociale media. Daar kunnen we niet blijven achterophinken; het vraagt tijd en onderhoud en dat is niet zo evident.’

‘Als accountant moeten wij ervoor zorgen dat ondernemers winst in het potje zien. Is dat niet zo, dan moeten we hen steunen als ze hun handel(tje) stilleggen.’ Luc Stijven, DFW Accountants & adviseurs

Ilse: ‘Herkenbaar. Wij willen ook een tandje bijsteken wat sociale media betreft. Daarnaast: meer focussen op advies, een betere rapportering, successieplanning, overnames, begeleiding. We bekijken as we speak een TCO (Total Cost of Ownership) -tool. Een stagiair maakte die als bachelorproef en we kunnen dat concept nu misschien aanbieden aan onze klanten.’

Geert: ‘De toekomst lacht de boekhouder toe; het beroep gaat heus niet verdwijnen. Op het Institute for Future Studies in Kopenhagen hebben ze de evolutie te sterk ingeschat. De beperkende factor is de mens; niet alles wordt zomaar overgelaten.’

‘Trouwens, machines zijn ook nog niet zo onfeilbaar als we dachten. Ze werken telkens op kleine specifieke onderdeeltjes en zien nooit een context. Moraal van het verhaal: de mens is broodnodig. Oké, technologie staat niet stil. En in andere beroepen zal er best wel verschoven worden.’

Ilse: ’De concurrent kan vanuit een andere sector komen, de banken, bijvoorbeeld.’

Geert: ’Ja, dat zit er inderdaad aan te komen. Maar weet je, dat kan net nieuwe kansen bieden ook.’

Tom: ‘Voilà, eindigen doen we graag met een positieve noot. Een dikke dankjewel voor jullie waardevolle input. En aan alle boekhouders: jullie blijven een onmisbaar ras.’